Jajka są obecne w naszej kuchni od zarania dziejów. Jajka gotujemy i smażymy na różne sposoby. Są również amatorzy spożywania ich na surowo. W kuchni polskiej jajka na twardo z majonezem stanowią obowiązkowe danie świąteczne i podawane gościom. Nawet jeśli nie lubimy jajek jako takich, zjadamy je w postaci przetworzonej. Wielu potraw praktycznie nie da się przygotować bez użycia jajek, np. ciast lub naleśników. Jajka też służą do panierowania kotletów, gdyż bez nich panierka nie będzie się trzymała na mięsie. Dlatego jeśli chcemy zrezygnować z jedzenia jajek musimy także wykreślić z diety wiele popularnych i lubianych potraw.

W ciągu ostatnich lat jajka cieszyły się złą sławą. Specjaliści zachęcali do ograniczenia ich ilości w diecie z powodu cholesterolu. Szczególnie obwiniano żółtko jaj. Wywołało to żywieniowe absurdy, na szczęście nie w naszym kraju, jak jajecznica z samych białek.

Ostatnio jednak odchodzi się od obwiniania jajek o sprzyjanie miażdżycy. Najnowsze badania naukowe dowiodły, że cholesterol znajdujący się w pożywieniu, tylko nieznacznie powoduje wzrost tzw. złego cholesterolu. Wielu naukowców odchodzi również od kategorycznego stwierdzenia, że cholesterol jest generalnie zły. Organizm zdrowego człowieka powinien regulować produkcję cholesterolu i zmniejszać ją, gdy zbyt wiele tej substancji jest dostarczanej w diecie. Problemy mogą pojawiać się dopiero wtedy, gdy mechanizm ten jest zaburzony.

Jajka są niezwykle wartościowym składnikiem diety. Zawierają witaminy A, B2, B12, D, E, K oraz składniki mineralne. Składają się z wartościowych białek, tłuszczów i węglowodanów. Zawarta w jajach luteina korzystnie wpływa na wzrok. Natomiast lecytyna chroni przed miażdżycą.

Jedno jajko zawiera nieco ponad połowę dziennego zapotrzebowania organizmu na cholesterol. Ale czy to znaczy, że powinniśmy się tego obawiać? Zdaniem naukowców u ponad 70% ludzi jaja nie powodują zwiększenia poziomu cholesterolu. Ponadto tłuszcze zawarte w jajkach regulują pracę wątroby i tym samym pozwalają organizmowi na utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.

Cholesterol jest niezbędnym składnikiem organizmu człowieka. Wchodzi w skład błon komórkowych, tkanki nerwowej, stanowi prekursor witamin, hormonów i kwasów żółciowych. Problem odkładania się cholesterolu w naczyniach krwionośnych w postaci płytek cholesterolowych jest kontrowersyjny i nie do końca poznany. Niemniej jednak spożycie jajek podnosi poziom cholesterolu, lecz tego dobrego, czyli HDL, który chroni nas przed wielu chorobami jak np. udary czy choroby serca.

Jaja zawierają dużo witamin z grupy B, które korzystnie wpływają na skórę i włosy. Ponadto zapewniaja prawidłową pracę wątroby i zdrowe oczy.

Cholina zawarta w jajach stanowi budulec błon komórkowych i jest częścią acetylocholiny, która jest neuroprzekaźnikiem.

Jako jeden z niewielu produktów naturalnych, jajka zawierają witaminę D niezbędną dla prawidłowej budowy kości i zębów.

Wpływ jajek na oczy

Według najnowszych badan jajka doskonale wpływają na oczy, a w szczególności chronią przed zwyrodnieniem plamki żółtej i zaćmą. Ponadto jajka zawierają luteinę i zeaksantyna, które są ważnymi przeciwutleniaczami i chronią nas przed uszkodzeniem siatkówki.

Co ciekawe nie tylko spożycie jej korzystnie wpływa na oczy. Białko jajek doskonale działa na zwiotczałą skórę i jest dobrym środkiem na nawilżenie i ujędrnienie skory wokół oczu.

Ile jajek jeść i jakie

Tu również zdania dietetyków są podzielone. Generalnie jednak uważa się, że optymalna ilość 2 jajka dziennie. Wszystko jednak zależy od wieku i stanu zdrowia.  Są też osoby, które jedzą znacznie większe ilości jaj dziennie i nie wpływa to niekorzystnie na ich zdrowie, ani poziom złego cholesterolu.

Warto zaopatrywać się w jajka dobrego pochodzenia. Najlepsze są oczywiście jajka z gospodarstwa, gdzie, jak przed wiekami, kury chodziły wolno i żywiły się znalezionymi ziarenkami. Wtedy skład znoszonych jajek jest najbardziej różnorodny i najzdrowszy. Jednak coraz trudniej takie jajka kupić, gdyż nie mamy pewności czy sprzedawca jest uczciwy. Problem stanowi karma dostarczana kurom. Gospodarstwa hodujące kury, nawet takie które chodzą wolno (tzw. z wolnego wybiegu), dokarmiają kury gotowymi mieszankami, które mogą zawierać składniki niekorzystne dla zdrowia. Jest to w wielu przypadkach konieczne, gdyż duża ilość kur nie byłaby w stanie wyżywić się po prostu dziobiąc.

W sklepach dostępne są jajka oznaczone numerami. Im niższy numer tym zdrowsze jajka. Jajka z numerami „0” lub „1” są teoretycznie najzdrowsze, gdyż kury mają możliwość korzystania z wybiegu. Jednak nie mamy pewności, że kury na pewno z tego wybiegu korzystają.

Jak rozpoznać dobre jajka? Nie jest to łatwe. Jajka bez numeru lub zabrudzone nie dowodzą, że pochodzą z własnego gospodarstwa gdyż można je umyć lub zabrudzić. Jajka duże i dorodne, jednakowej wielkości i jednakowego koloru oraz te z 2 żółtkami mogą budzić wątpliwości. Jeśli chcemy mieć większą pewność co do naturalnego chowu kur, lepiej wybierać jajka małe oraz różniące się kolorem i wielkością.

Kiedyś mówiło się, że lepsze są jajka o ciemnej skorupce i ciemnych żółtkach, gdyż jakoby świadczyło to o zdrowiu i dobrym odżywianiu kur, które je zniosły. Dziś nie powinniśmy się kierować barwą, gdyż może ona wynikać ze składu karmy podawanej kurom.

W jakiej postaci najlepiej jeść jajka

Najwartościowsze są jajka tzw. na miękko, gdyż gotują się bardzo krótko i temperatura nie zdąży pozbawić je cennych wartości odżywczych. Ponadto nie powinno się zjadać białka w postaci płynnej, gdyż zawiera ono awidynę. Awidyna hamuje przyswajanie witaminy B7 i ma właściwości uczulające. Z kolei żółtko można jeść na surowo i w tej postaci jest najwartościowsze.

Dobrym sposobem jedzenia jajek w tej postaci są jajka na miękko lub jajka po wiedeńsku (jajka w szklance). Jajka na miękko gotuje się ok. 1.5 minuty od chwili zagotowania się wody. Wyjmujemy je i schładzamy zimną wodą. Jajka po wiedeńsku gotuje się w szklance lub szklanej miseczce, którą wkładamy do wody gotującej się na małym ogniu, do chwili ścięcia białka czyli 3-5 minut.

Jajka na miękko są dość niewygodne do jedzenia, gdyż trzeba mieć odpowiedni kieliszek. Jajka wybierane łyżeczką przelewają się przez skorupkę i mogą poplamić stół. Dobrym pomysłem jest wyłożenie jajek do miseczki i zjedzenie ich z dodatkiem soli, szczypiorku, lub innych dodatków.

Przechowywanie jajek.

Najlepiej jeść jajka świeże i nie przechowywać zbyt długo. Świeże jajko powinno opaść na dno po włożeniu do wody.  Z czasem w jajku powstaje pęcherzyk powietrza, który może utrzymać jajko na powierzchni wody. Dlatego jajka, które nie opadają na dno wody, są stare. Jeśli jajko stoi w wodzie szerszym wierzchołkiem do góry, nadaje się ono do zjedzenia lecz nie jest już bardzo świeże. Jeśli natomiast pływa po powierzchni należy je sprawdzić. Jeśli wbijamy jajka do ciasta, lepiej każde najpierw rozbić na osobny talerzyk.

Rozbite jajko powinno mieć gęste i zwarte białko przylegające do żółtka. Po rozbiciu powinno tworzyć sprężystą niewielką otoczkę wokół żółtka. Jeśli białko rozlewa się szeroko, oznacza to że nie jest świeże.

Najczęściej przechowujemy jajka w lodówce i może być to błąd, gdyż wilgoć znajdująca się w lodówce może zmywać naturalną warstwę ochronną jajka. Jajka nie myte lepiej przechowywać poza lodówką. W lodówce przechowujemy tylko jajka myte. Dlatego należy dowiedzieć się, czy zakupione jajka były fabrycznie myte. W naszym kraju jajek raczej się nie myje. Natomiast w innych krajach jajka mogą być myte przed dostarczeniem ich do sklepu i wtedy muszą być przechowywane w lodówce.